Kripto para dünyası son zamanlarda Türkiye’den ardı ardına gelen dolandırıcılık haberleriyle adeta şok oldu. Thodex’in kurucusu ve yöneticisi Faruk Fatih Özer’in yaklaşık 2 milyar dolarla yurtdışına kaçtığı iddiaları sonrası soruşturmalar başlatıldı.
Ne zaman böyle bir dolandırıcılık vakası ile karşılaşılsa akıllara hemen kripto para tarihinin meşhur dolandırıcılık olayları ile saadet zinciri şemaları veya bir başka ifade ile ponzi şemaları akla geliyor. İşte unutulmayan ve zihinlerde taze olan 5 büyük kripto para dolandırıcılık hikayesi.
Kayıplardaki Kripto Kraliçesi ve OneCoin
OneCoin olayı, kripto paranın tarihindeki belki de en sıradışı hale gelen dolandırıcılık olayıydı.
2016 yılında Dr. Ruja Ignatova, Bitcoin’in rakibi olan bir kripto para birimi geliştirdiğini tüm dünyaya ilan ettiğinde binlerce kişiyi peşinden sürüklemişti. Kendisine “Kripto Kraliçe” lakabını layık gören 36 yaşındaki iş kadınının sloganı bir hayli iddialıydı. Bu iddia şöyle haykırılmıştı:
“2 yıl sonra kimse Bitcoin’den bahsetmeyecek bile.”
Ancak tabiki de durum beklenildiği gibi olmadı. Ignatova, geliştirdiğini söylediği OneCoin kripto para biriminin, “Bitcoin’in sonunu getireceğini” iddia ettiğinde, dünyanın ilk ve günümüzde de en bilinen para birimi Bitcoin’in değeri zaten birkaç yüz dolara çıkmıştı. Heyecanlı yatırımcılar Kripto Kraliçe’nin “devrim” hayalinin parçası olmayı gaye edindiler ve milyarlar buraya aktı.
Ağustos 2014 ve Mart 2017 yılları arasında Pakistan’dan Brezilya’ya, Kanada’dan Norveç’e ve hatta Filistin’e tüm dünyadan yaklaşık 4 milyar euro OneCoin’e aktı.
OneCoin gittikçe büyürken, Ignatova dünyanın farklı bölgelerinde görkemli şovlar sunup yatırımcı çekiyor, servetinin tadını çıkarıyordu.
Bulgaristan’da milyonlarca dolarlık evler alması, lüks yatı Davina’da büyük partiler vermesi bu lüks hayatın bir parçası olmuştu. Ancak bu lüksün arkasında biriken sorunlar vardı. Yatırımcılar OneCoin’in diğer para birimlerine çevrilmesine izin veren sistemin kurulması sürekli ertelendikçe kaygı duymaya başladılar.
Ekim 2017’de Portekiz’deki büyük bir etkinlikle tüm kaygılara yanıt verileceği açıklandı ancak Dr. Ruja ortaya çıkmadı. Telefon ve mesajlara da yanıt vermiyordu. Dr. Ruja milyarlarca euro ile sırra kadem basmıştı. Ortada herhangi bir kripto para birimi falan da bulunmuyordu.
Yerine sonrasında ağabeyi Konstantin Ignatov geçti ancak o da 2019’da ABD’de bir havalimanında gözaltına alındıktan sonra, dolandırıcılık ve kara para aklama dahil kendisine yöneltilen suçlamaları doğrudan kabul etti. “Kripto Kraliçe” ise halen kayıp.
PlusToken
En ünlü kripto ponzi şeması hikayelerinden bir diğeri, başta Çinli ve Koreli yatırımcılar olmak üzere 4 milyondan fazla kişinin parasını çalmakla suçlanan kripto cüzdan PlusToken.
PlusToken 2018’de kuruldu. PlusToken, Asyalı yatırımcılara %9 ile %18 arası aylık getiri imkanı sundu. Fakat sosyal medyayı etkin kullandığı gibi potansiyel yatırımcı ile yüz yüze görüşmelere de vurgu yaparak fark yaratmaya çalışıyordu.
PlusToken reklam ve afişleri de duvarlara asılıyor ve böylelikle her şeyin yasal olduğu havası verilerek yatırımcıya güven aşılanıyordu.
2019’da kârlarını platformdan çekmekte zorlanan müşteriler giderek endişelenmeye başladı. Kısa süre sonra PlusToken ekibinin, en büyük para birimleri Bitcoin, Ethereum ve EOS dahil farklı kripto para birimlerinden yaklaşık 3 milyar dolardan fazla bir rakam ile kayıplara karıştığı anlaşıldı.
Arkalarında bir de not bırakmışlardı. Bıraktıkları notta şu ifadeler yazıyordu:
“Üzgünüz, kaçtık.”
Bitconnect
2016’da ortaya çıkan şirketin bir yıl sonra piyasaya sürdüğü ve kısa sürede değerini artıran Bitconnect, bir dönem en popüler 10 kripto para arasında da yer aldı.
Bitconnect aslında kullanıcıların Bitcoin verip Bitconnect aldıkları bir ödünç alma platformuydu.
Kullanıcılara ödünç verdikleri Bitconnect rakamına göre daha fazla günlük faiz ve getiri sunan sistem, bugün “kripto para sektörünün Çiftlik Bank yapısı” olarak da anılıyor.
2018 yılında Texas Menkul Kıymetler Kurulu, şirketin bir ponzi şeması yani saadet zinciri olduğu söylentilerini doğrulayarak şirketi durdurma yönünde karar aldı. Karar sonrası Bitconnect fiyatı önce yüzde 92 düştü sonra da sıfıra indi.
Bitconnect’in topladığı rakam ise devasa miktara karşılık geliyor: Toplam 2,5 milyar dolardan fazla para topladığı düşünülüyor.
Bitcoin Savings & Trust
ABD’nin ilk kripto para saadet zinciri şemalarından biri sayılıyor Bitcoin Savings & Trust.
2011 ve 2012 yılları arasında ortaya çıktığında yatırımcılara haftada yüzde 7 oranında getiri vadetti.
Trendon Shavers’ın başında olduğu şirket Bitcoin sattığını söylüyor. Ayrıca daha fazla likiditeye ihtiyaç duyduğu gerekçesiyle yatırımcıdan Bitcoin satmasını istiyordu.
2013 yılında Bitcoin Savings & Trust’ın saadet zinciri olduğu iddiasıyla yakalanan Trendon Shavers yatırımcıları dolandırmakla suçlanarak 18 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Pincoin ve iFan
Modern Tech şirketinin yönettiği iki farklı ICO yani “ilk coin arzı” (Initial Coin Offering) olan Pincoin ve iFan üzerinden yatırımcılara bir ay içinde yüzde 40 kazanç sözü veriliyordu.
Merkezi Vietnam’da bulunan Modern Tech, Asya ülkelerinde yüz yüze etkinlikler düzenleyerek yatırımcıyı cezb etti ve kendine çekti.
Medyada yer alan haberler sonrası Modern Tech’in bir ponzi şeması olduğu iddiaları giderek kuvvetlendi ve şirketin Vietnam’daki ofisi önünde geniş protestolar düzenlendi.
Şirket yöneticilerinin yatırımcılardan 660 milyon dolardan fazla para çaldıkları belirtiliyor.